Sekrety miniatur kodeksu Baltazara Behema

"Pomnik kultury polskiej przełomu średniowiecza i czasów nowożytnycy Codex picturatus Baltaza Behema wzbogacił się o nowe opracowanie, pióra Zofii Rozanow, wytrawnej znawczyni staropolskiej twórczości artystycznej, autorki znakomitych opracowań analitycznych, zwłaszcza z zakresu malarstwa książkowego, w tym szczególnie malarstwa miniaturowego.

            [...] opracowanie stanowi ujęcie ukierunkowane wyłącznie na opis i analizę formy oraz treści miniatur, a więc dotyka głównie warstwy dekoracyjnej zabytku. Odnosi się więc do artystycznej strony rękopisu czyli do aspektu w jego genezie nie najważniejszego, gdyż ideą powstania kodeksu było zebranie praw i przywilejów miasta  Krakowa w celu udostępnienia ich czynnikom zarządzającym miastem dla łatwiejszego rozwiązywania przez nich miejskich problemów przestrzennych, produkcyjnych, społecznych, ustrojowych i in. Nieuchronny upływ czasu sprawił jednak, że owe ważne niegdyś teksty praw, przywilejów oraz zarządzeń uległy dezaktualizacji i stałyby się niechybnie ofiarą naturalnego zapomnienia, gdyby nie stworzona dla ich uatrakcyjnienia owa szata dekoracyjna. Ozdoba kodeksu właśnie, a zwłaszcza miniatury, których wartość dostrzegła potomność, uznając je za dzieło pomnikowe średniowiecznej kultury miejskiej o światowym zakroju, uratowały cały ten zabytek i skierowały go na wystawy obiektów artystycznych oraz do pracowni uczonych, nie tylko polskich."

FRAGMENT RECENZJI PROF. DR. HAB. FELIKSA KIRYKA

Zofia Rozanow – historyk sztuki, pisarka. Urodziła się 20 III 1930 r. w Prużanie na Polesiu, zmarła  4 VII 2015 r. w Częstochowie, gdzie rodzina zamieszkała w 1945 r. Tutaj zdała maturę, a  następnie studiowała historię szuki na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie (1950–1955). Już wtedy swą uwagę skupiła na mediewistyce. W latach 1955–1961 była zatrudniona w Zakładzie Rękopisów Biblioteki Narodowej w Warszawie, a od 1965 r. do roku 1991 była pracownikiem naukowym Instytutu Sztuki PAN w Warszawie. Była również związana z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim, z Akademią Teologii Katolickiej w Warszawie, a także z Akademią im. Jana Długosza w Częstochowie. W latach 2006–2015 współpracowała z Radiem Jasna Góra, czego plonem jest 450 audycji nagranych pod wspólnym tytułem Tajemnice świętej twierdzy. W latach 1985–2007 pełniła funkcję biegłej sądowej w zakresie historii sztuki  w Sądzie Wojewódzkim w Warszawie, a później także w Częstochowie. Otrzymała kilka nagród, w tym zbiorową Nagrodę Państwową I stopnia Prezesa Rady Ministrów, Nagrodę im. Brata Alberta i  Nagrodę im. Karola Miarki.

            Do około 50 publikacji Zofii Rozanow należą m.in: Gnieźnieński kodeks Olbrachta, Muzyka w miniaturze polskiej, Treści literackie miniatur Graduału Jana Olbrachta, Katalog zabytków sztuki w Polsce t. 6: Stare i Nowe Miasto, Częstochowa i przedmieście (wraz z Ewą Smulikowską), Zabytki sztuki Jasnej Góry. Architektura. Rzeźba. Malarstwo (wspólnie z Ewą Smulikowską). Wraz z Ewą Smulikowską była też autorką scenariusza i komentarza do filmów popularnonaukowych: Skarbiec kultury na Jasnej Górze i Skarby Jasnej Góry.

SPIS RZECZY

Od Wydawcy

Opis kodykologiczny i stan badań

Dekoracja inicjałowo-marginalna Kodeksu

Miniatury

            Herb miasta Krakowa

            Ukrzyżowanie

            Skład przejezdnego kupca

            Kram uliczny

            Warsztat piekarski

            Herb kuśnierzy

            Pracownia krawiecka

            Rymarz

            Pracownia złotników

            Warsztat procarza

            Herb kapeluszników

            Herb kołodziejów i stelmachów

            Malarz przy pracy

            Garncarz

            Garbarz

            Warsztat ludwisarza

            Warsztat stolarski

            Warsztat szewca

            Herby siodlarzy i sajdakarzy

            Pracownia miecznika

            Warsztat iglarza

            Strzelnica

            Kowal

            Herb mydlarzy

            Herby kaletników

            Bednarze

            Herb cyrulików i chirurgów

Rola miniatur Kodeksu  Baltazara Behema w polskiej kulturze artystycznej i umysłowej początku XVI w.

Bibliografia

Spis ilustracji

Summary

Zusammenfassung