Pamiętając komunizm w postkomunistycznej Europie - pamięć historii i historia pamięci

 Język podlega ciągłym zmianom i przeobrażeniom. I jak nie sposób oddzielić dawnych bytów językowych od obecnych, tak samo nieustannie przenikają się przeszłość i teraźniejszość języka. Z tego powodu badania lingwistyczne są w każdym przypadku dialogiem obu perspektyw analitycznych – diachronicznej i synchronicznej. Taki charakter ma również prezentowana monografia, stanowiąca kolejną już odsłonę cyklu „Synchronia i diachronia – zbliżenia i dialogi”. Jak w latach ubiegłych, tak i tym razem została utrzymana szeroka perspektywa analiz obejmująca swoim zasięgiem języki słowiańskie widziane z perspektywy tradycji i nowoczesności. Taki dialog jest wyznaczony z jednej strony przedmiotem obserwacji – opisem systemu gramatycznego i leksykalnego wybranych języków słowiańskich – z drugiej zaś wskazany przez dyskusję paradygmatów badawczych – metod i stosowanych procedur analitycznych. Tym samym pierwszą część monografii tworzą teksty o charakterze diachronicznym. Poruszane w nich zagadnienia ukazują bowiem w szerokim kontekście problemy, z którymi zmagają się badacze języka podczas swoich analiz. Głos diachroniczny został jednak w monografii skontrastowany z rozważaniami o charakterze synchronicznym, wśród których znajdują się teksty na temat problemów słowotwórczych, onomastycznych, socjolingwistycznych i składniowych. Dzięki takiej kompozycji dialog tradycji z nowoczesnością pokazuje w sposób dobitny powiązania i zależności, jakie istnieją między diachronicznym i synchronicznym opisem języka oraz między jego stanem historycznym i współczesnym.