Angelo Maria Durini. Poeta i polityk w purpurze. Zarys działalności literackiej, kulturalnej i politycznej nuncjusz

Angelo Maria Durini (1725-1796), wywodzący się ze starego, hrabiowskiego rodu panów Monzy, członek rzymskiej Arkadii, nuncjusz apostolski w Polsce w latach 1767-1772, nie jest szerzej znany ani historykom, ani znawcom literatury, mimo że jego nazwisko nieraz gościło na łamach prac o charakterze naukowym. W swym życiu zetknął się – nie tylko w Polsce – z najwybitniejszymi umysłami epoki, od Metastasia po Pariniego. Jego literacka działalność umiejscawia go pomiędzy klasycyzmem arkadyjskim a Oświeceniem. Popularyzował także twórczość łacińską – rozkochał się w Szymonie Szymonowicu i własnym sumptem opublikował jego dzieła, opatrując je komentarzem teoretyczno-literackim. […] Odczytanie właściwej wartości [jego spuścizny literackiej] umożliwi ocenę znaczenia Duriniego dla rozwoju i kształtowania literatury polskiego Oświecenia. Jego utwory były wszak wielokrotnie tłumaczone na język polski przez najwybitniejszych przedstawicieli czasów stanisławowskich, m.in. przez Adama Naruszewicza, Józefa Epifaniego Minasowicza czy Franciszka Dionizego Kniaźnina. […] Durini nie doczekał się monografii, która mogłaby ukazać udział włoskiej kultury arkadyjskiej w rozwoju polskiego Oświecenia. Poświęcano mu jedynie drobne opracowania i artykuły, głównie o charakterze przyczynkarskim i encyklopedycznym. Co ciekawe, owe niepełne szkice dotyczyły częściej jego twórczości literackiej, natomiast działalność kulturalna, a zwłaszcza polityczna często była pomijana. (wypiski ze Wstępu)