Poetycki światopogląd Jarosława Marka Rymkiewicza. Próba antropologii literackiej

Sam plan badawczy (dotyczy on antropologii literackiej i wpisanego w nią światopoglądu) został w pracy Kalandyka zrealizowany niezwykle wnikliwie. Autor przedstawia zarówno stronę estetyczną, jak i teoretyczno- oraz historycznoliteracką zagadnienia. Na jej podstawie zapisuje składniki światopoglądu literackiego, wpisanego w strukturę tej poezji. Wyłania się tu skomplikowany i wielowymiarowy obraz tej twórczości. Fundamentalnym punktem odniesienia, można powiedzieć – obsesją, jest śmierć, śmierć Każdego, symbolizowana przez Łazarza – rozumiana jako skandal metafizyczny i egzystencjalny. Drugim punktem odniesienia staje się problem „śmierci Boga” jako dramatu filozoficznego i „śmierci Chrystusa” jako dramatu antropologicznego. Szczególnego znaczenia nabiera tu również nowoczesna forma franciszkanizmu, pozbawionego sentymentalizmu i fałszywego liryzmu, wpisana w nieusuwalny tragizm istnienia, dotyczący wszystkich istot żywych.

(prof. zw. dr hab. Zbigniew Andres)

Mariusz Kalandyk czyta poezję Jarosława Marka Rymkiewicza wielotorowo – od zasad poetyki po regułę światopoglądową. Poetyka i egzystencja nie są pojęciami tożsamymi, prędzej wiążą się ze sobą retoryka (więc i relacje intertekstualne) i śmierć, kategorie skutecznej argumentacji i rekwizyty obecności / niebytu. Język poetycki zawsze upodrzędnia się wobec kategorii wyższych. Teologia czy metafizyka skrywają się w słowie, lecz nie wyrażają się poprzez nie. Herezje biorą swój początek w złej interpretacji. Śmierć nie jest regułą poetyki, lecz jej zaprzeczeniem.

(prof. zw. dr hab. Marian Kisiel)