Na Jej zew...

Wspomnienia Władysława Zawiślaka zwarte w wydanej w roku 2001 książce Wielka próba to opis jego „wielkiej gry”. Mając lat 24, będąc w latach wojny zastępcą komendanta Konspiracyjnego Hufca Harcerzy „Drewniaki” w powiecie Dąbrowa Tarnowska, a po wojnie komendantem antykomunistycznej, starszoharcerskiej  organizacji „Polska Straż Przednia”, trafił na trzy lata, jako „specjalnie niebezpieczny przestępca”, do więzienia w Rawiczu. Zarówno wtedy, jak i dzisiaj, autor wspomnień i wielu jego rówieśników swoją służbę rozumiał dosłownie: w harcerstwie, w Stronnictwie Pracy, w „Solidarności”, w KIK-u, w Stronnictwie Ludowo-Chrześcijańskim, w Małopolskiej Fundacji Rolniczej. „Przestępstwo” musiało być poważne, skoro organizacja obejmowała Dąbrowę Tarnowską, Tarnów, Kraków, Kłodzko, Opole, Śrem, Nową Sól i Kożuchów. Była ona częścią niezbadanego jeszcze „państwa obywatelskiego”. Szczegółowo opisana droga przez krakowskie więzienia przy placu Inwalidów i ulicy Montelupich do sądowej rozprawy jest ilustracją dla setek podobnych losów. Takie same metody śledztwa, zastraszania młodych ludzi, takie same absurdalne zarzuty i wnioski prokuratorów. Potem więzienie – dziesiątki spotkań, rozmów, ludzkich dramatów. Panorama Polski, na której dokonano sowieckiego i komunistycznego gwałtu. Władysław Zawiślak po dziesięciu latach w sposób niezwykle przystępny także dla młodego czytelnika rozwija swoje wspomnienia. Mamy możliwość prześledzić losy grupy chłopców przez cały okres niemieckiej okupacji, a także, co może ważniejsze, w skomplikowanych miesiącach przejmowania władzy przez komunistów z perspektywy powiatowego miasteczka w  zderzeniu z patriotycznie ukształtowanym środowiskiem społecznym ziemi dąbrowskiej i tarnowskiej.