Nietożsamości. Tillion, Fanon, Bourdieu, Derrida i dylematy dekolonizacji

To pierwsze w polskiej literaturze całościowe ujęcie relacji między algierską i francuską kondycją postkolonialną. Germaine Tillion, Frantz Fanon, Pierre Bourdieu i Jacques Derrida to główne postaci opowieści o nierównej walce o przetrwanie, o własny język opisujący wywłaszczoną rzeczywistość – mówi o książce Romana Chymkowskiego prof. Marta Bucholc.

„Algierskość i francuskość w ujęciu Chymkowskiego jawią się jako równie nieoczywiste, niejednorodne – i bolesne: wspólny puls dwóch beznadziejnie uwikłanych w  siebie kultur jest mocny, lecz nierównomierny, wręcz spazmatyczny.

Dyscyplina myślowa tej książki jest godna podziwu: to szeroka wizja bez utraty głębi ostrości. Algieria Chymkowskiego jest matecznikiem idei, pojęć i metafor, które wkroczyły w imperialną domenę uniwersalnego ducha, czasem pyszniąc się swoim poharatanym rodowodem, a czasem udatnie maskując parweniuszostwo i niepewność. Intelektualizm – każdy  intelektualizm – jest połączeniem autentyczności i hucpy. Autor nie sądzi: podąża za swoimi bohaterami z pokorą,  która  stanowi najbardziej chyba uderzającą i ujmującą właściwość jego pisarstwa” – wskazuje prof. Bucholc.

Autor, Roman Chymkowski wykłada w Instytucie Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego, kieruje Pracownią Badań Czytelnictwa w Bibliotece Narodowej, zajmuje się badaniem europejskich zainteresowań kulturami Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej, a także współczesnych praktyk uczestnictwa w kulturze.

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie: o antykolonialnym tonie w humanistyce 9
Kres europocentryzmu 9
Koniec kolonializmu, jaki znaliśmy 14
„Francuska” Algieria 15
Przekraczanie granicy 24

Rozdział I. Germaine Tillion: Algieria jako fakt społeczny 29
Początki 29
W terenie 38
Losy 41
Wystawa 46
Powrót do Algierii 49
„Bitwa o Algier” 54
Algieria nieznana 57

Rozdział II. Frantz Fanon: wola (prze)mocy 63
Klasyk 63
Z Martyniki do Algierii 66
Pan i niewolnik 68
Terror 74
Wojna dwóch fundamentalizmów 85
Algieria zrzuca zasłonę 89

Rozdział III. Pierre Bourdieu: dystans i wyobcowanie 105
Między etnografią a socjologią 105
Dekontekstualizowanie teorii 108
Na wojnie 111
Struktury i praktyki 118
(Auto)etnografia Kabylów 128
Szkic teorii kolonizacji 132
Francja jako Kabylia 148
Spojrzenie kolonizowanego 156

Rozdział IV. Jacques Derrida: Franko-maghrebińczyk 161
Między literaturoznawstwem a nihilizmem 161
Algieria, czyli początek 172
Nietożsamość i „nostalgieria” 174
Widmo Francji 180
Przemoc białej mitologii 183
Co to jest dekonstrukcja? 188
Wykluczenie i gościnność 192
Terror tożsamości 199
Dziedzictwo Abrahama 202
Dekonstrukcja interweniująca 205
Dekonstrukcja jako dekolonizacja 211

Otwarcie: w stronę teorii (z) pogranicza 215