Odlot jaskółek

Omawiana książka powinna stać się wydarzeniem kulturalnym, gdyż wprowadza do polskiej kultury literackiej i do naszego języka twórczość znakomitego poety dotąd zupełnie nieznanego. Ta luka była szczególnie dotkliwa, ponieważ dotyczyła literatury naszych sąsiadów Czechów.

Przemilczany, a nawet prześladowany, w czasach komunizmu Bohuslav Reynek doczekał się po 1989 roku artystycznej sprawiedliwości, a jak pisze Wojciech Wencel – jego „twórczość weszła w ostatnich dziesięcioleciach do kanonu europejskiej kultury”. Niestety, do polskiej kultury wspaniała poezja religijna czeskiego twórcy wchodziła z oporami – nie ma on hasła w podstawowych informatorach o powszechnym piśmiennictwie, takich jak zbiorowa Encyklopedia literatury światowej z roku 2005 (Kraków, Wyd. Zielona Sowa), a w słowniku encyklopedycznym Pisarze świata. Wydanie nowe z 1999 (Warszawa, WN PWN) jest o nim hasło mikroskopijne i raczej mylące.

Recenzowany tom wierszy i prozy poetyckiej świetnie przełożył wytrawny tłumacz czeskiej poezji Andrzej Babuchowski, który wcześniej przyswoił polszczyźnie m.in. czołowego czeskiego liryka religijnego Jana Zahradnićka. Babuchowski jest również autorem erudycyjnego posłowia Ewolucja twórczości Bohuslava Reynka w oczach współczesnej krytyki. Wstęp napisał czołowy polski poeta Wojciech Wencel, łącząc intuicje artysty oraz interpretacyjne umiejętności krytyka z osobistymi refleksjami wysnutymi z doświadczeń podróży do rodzinnych stron Reynka, a także ze potkań z jego synami w Petrkovie.

Bohuslav Reynek – czołowy katolicki poeta Czech urodził się w 1892 roku a zadebiutował tomem wierszy w 1921; uprawiał poezję ponad pół wieku, aż do śmierci w 1971. Początkowo pisał wiersze inspirowane dziełami francuskich pisarzy odrodzenia chrześcijańskiego na początku XX wiek takich jak Leon Bloy, Paul Claudela, Francis Jammes; po pierwszej wojnie światowej silne związki intertekstualne łączyły go z Georgiem Traklem intensywnie przez niego tłumaczonym. Oczywiste były inspiracje biblijne oraz płynące z filozofii i liturgii katolickiej, prowadził także artystyczny dialog z takimi klasykami religijnego nurtu czeskiej literatury, jak Otokar Bѓezina i Jakub Deml.

Bohuslav Reynek oprócz twórczości lirycznej zajmował się przekładami głownie z literatury francuskiej – jego żoną była francuska poetka Suzanne Renaud a w latach 1926-1936 mieszkał w Grenoble. Ponadto uprawiał malarstwo i grafikę coraz wyżej cenioną (liczne wystawy i albumy). Po przejęciu władzy przez komunistów w Czechosłowacji po 1948 roku nie był wydawany i nie można było o nim pozytywnie pisać. Reynek nie kolaborował z marksistowskim totalitaryzmem, za co został społecznie zdegradowany – on i jego rodzina żyli w ubóstwie wykonując fizyczne prace w ich rodzinnym znacjonalizowanym majtku rolnym. Nowe utwory ukazały się na emigracji a wybór z całej twórczości w drugim obiegu (pozacenzuralnym).

Publikacja świetnie przełożonego i opracowanego tomu poezji Bohuslava Reynka będzie (powinna być!) wydarzeniem w polskim życiu literackim i ważnym aktem współpracy polsko-czeskiej.