Komentarz do Księgi Psalmów (Papirus z Tura) cz. I: Ps 20-30 (LXX)

Dydym Ślepy (313-398) urodził się i żył w Aleksandrii. Stracił wzrok w wieku dziecięcym, jednak pomimo kalectwa zdobył rozległą wiedzę świecką i teologiczną. Nauczał chrześcijańskie elity intelektualne w szkole aleksandryjskiej, prowadził samotne ascetyczne życie. Idąc za Filonem i Orygenesem, rozwijał alegoryczną egzegezę Pisma. Był szanowanym obrońcą prawdy o współistotnej Trójcy i integralnym człowieczeństwie Chrystusa. Powielenie błędów Orygenesa ściągnęło na niego potępienie w VI w., wskutek czego zniszczono wiele jego pism.

W 1941 r. w egipskim Tura przypadkowo odkryto siedem dzieł Dydyma, które niegdyś zostały prawdopodobnie ukryte przez jego zwolenników. Jednym z tych pism jest publikowany tu w przekładzie polskim Komentarz do Księgi Psalmów (Ps 20-44), będący wiernym zapisem lekcji prowadzonych przez Aleksandryjczyka. Dopiero papirusy odkryte w Tura pozwoliły dokładniej poznać doktrynę niewidomego nauczyciela.

Ze Wstępu

Publikowany przez nas w dwuczęściowym przekładzie polskim Komentarz do Księgi Psalmów, obejmujący Psalmy 20-44 (LXX) z pewnymi lukami (CPG 2550/1-5), to dokument odnaleziony w 1941 r. pośród przeszło 2000 kart papirusu w pobliżu ruin klasztoru Arseniusza w Tura w Egipcie. Ostatecznie badacze przypisali odkryte tam dzieła Orygenesowi i Dydy-mowi Ślepemu z Aleksandrii. Dojście do takich wniosków nie obyło się bez pewnych trudno-ści, w kodeksach brak bowiem imion autorów, a imię Dydyma podane jest jedynie w krótkim dziele przedstawiającym jego dysputę z heretykiem, zwolennikiem Apolinarego z Laodycei. Na bazie porównań z katenami egzegetycznymi oraz dziełami innych autorów uczeni dość szybko przypisali Dydymowi komentarze do Księgi Rodzaju, Hioba i Zachariasza oraz krótki urywek Komentarza do Ewangelii Jana. Więcej trudności przysporzyły komentarze do Księgi Psalmów i Eklezjastesa, gdyż między nimi a odpowiednimi komentarzami Dydyma, przekazanymi przez kateny, nie zachodziła zgodność werbalna. Uczeni zwrócili jednak uwagę na szeroką zbieżność idei, niektórych wyrażeń oraz używanych argumentów, a różnice językowe i stylistyczne wytłumaczyli tym, że In Psalmos (podobnie jak In Ecclesiasten) odkryte w Tura to wierny zapis Dydymowych lekcji, dokonany na żywo przez słuchacza (skrybę), podczas gdy kateny przekazują oficjalnie opublikowane komentarze Aleksandryjczyka.