Epistemologia doświadczenia religijnego w XX-wiecznej filozofii rosyjskiej i żydowskiej

Każda próba uchwycenia tego, czym jest i jaki ma charakter doświadczenie religijne, może być analizowana jako ujęcie pewnych szczególnych własności ludzkiego poznania, a szczególne własności poznania, które odkrywane są poprzez badanie i pojęciowy wymiar doświadczenia religijnego, mogą być rozpoznawane i badane także w innych aktach i aspektach poznania, niekoniecznie związanych z religią.

Zagadnieniem, na którym koncentrują się autorzy zawartych w tym tomie artykułów, nie jest sam fenomen religii, ale kwestie związane z możliwościami i granicami ludzkiego poznania, uchwytywanymi przez filozoficzne próby konceptualizacji doświadczenia religijnego. Ważnym punktem wyjściowym badań są dla nich prace myślicieli, dla których epistemologiczne ujęcie doświadczenia religijnego stanowiło kluczowy element strukturalny teorii filozoficznej, a byli to: S. Bułgakow, P. Florenski, S. Frank, L. Szestow, N. Bierdiajew, F. Rosenzweig, E. Levinas, A.J. Heschel oraz J.-L. Marion.              

Teksty pokazują możliwości i zakres wykorzystania modeli i struktur pojęciowych, wypracowanych w XX-wiecznych konceptualizacjach doświadczenia religijnego jako narzędzi szerzej rozumianej epistemologii. Autorzy rozszerzają w ten sposób zakres użyteczności struktur pojęciowych, wypracowanych przez XX w. filozofów religii.

Tom niniejszy jest rezultatem badań prowadzonych w latach 2015‒2018 w ramach projektu badawczego, finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki (nr DEC-2014/13/B/HS1/00761 z 4 grudnia 2014), Epistemologia doświadczenia religijnego w XX-wiecznej filozofii rosyjskiej i żydowskiej. Był on realizowany na Wydziale Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego. Przyczynkiem do powstania publikacji była także międzynarodowa konferencja „Epistemologia doświadczenia religijnego”, która odbyła się w Warszawie w dniach 26‒28 września 2016 r.

 

SPIS TREŚCI Przedmowa Punkty wyjścia, generaliaJanusz Dobieszewski, Doświadczenie religijne – u źródeł problematykiBohdan Chwedeńczuk, Spór o doświadczenie religijneHoward Wettstein, Znaczenie doświadczenia religijnegoJakub Mach, Epistemologiczne znaczenie filozoficznych konceptualizacji doświadczenia religijnegoStanisław Krajewski, Czy istnieje doświadczenie międzyreligijne?Jerome Yehuda Gellman, Jeden i wiele wymiarów: wsparcie teizmu płynące z doświadczenia teistycznego.Daniel Sobota, Fenomenologia i religia. Analiza porównawcza podobieństw strukturalnych Halina Rarot, Filozofia kultury wobec doświadczenia duchowego i religijnego W kręgu rosyjskimAnna Szumowska, Miejsce doświadczenia religijnego w modelu poznania dynamicznego Władimira SołowjowaAgata Kłocińska-Lach, Kategoria dystansu w relacji z Niepojętym: doświadczenie religijne w filozofii wszechjedności według Siemiona FrankaSławomir Mazurek, Wiara i poznanie. Przypadek Pawła FlorenskiegoJan Maliszewski, Obrazy – znaki i zjawiska. Wokół teorii ikony Pawła FlorenskiegoJan Krasicki, Fenomenologia i hermeneutyka innego w twórczości Fiodora DostojewskiegoLeszek Augustyn, Dictum Dostojewskiego. Dobro, rozum i doświadczenie religijneLidia Macheta, Onto-antropologiczne podstawy religijności w twórczości duchowych inspiratorów rosyjskiego renesansu filozoficzno-religijnego (Dostojewski, Czechow, Tołstoj)Małgorzata Zuber, Fizjografia świata przemienionego: apologia stworzenia w religijnej twórczości Aleksandra M. DobrolubowaPaweł Okołowski, Religia w piekle. Preludium do antropologii Warłama Szałamowa W kręgu żydowskimHanoch Ben-Pazi, Trzy rodzaje doświadczenia religijnego, które przekracza szczytowe stadium ateizmu: Martin Buber, Franz Rosenzweig i Emmanuel LevinasEphraim Meir, Ślady przedfilozoficznych doświadczeń żydowskich w filozofii LevinasaOlga Bialer, Doświadczenie kenozy w filozofii Emmanuela LévinasaKatarzyna Kornacka-Sareło, Boskość, która się skrywa. O (nie)możności poznania Boga w myśli Emmanuela LévinasaMarek Dobrzeniecki, Niewspółmierność Drugiego a epistemologia autorytetu. Autorytet w filozofii LévinasaDorota Brylla, Ideał „równoważności formy ze stwórcą” kabały Bnei Baruch jako wyraz mistycznej unii dychotomicznych jakości (coincidentia oppositorum) i konsekwencja sha’ashu’a DodatkiMarek Nowak, Henryk Elzenberg, czyli mistyka w porządku czasuAnna Kurkiewicz, Pewność a prawda – wnętrze czy zewnętrze świata. Pytanie o bezpieczeństwo ontologiczne (…na tropach Fausta) Indeks nazwisk