Tożsamość, narracja i hermeneutyka "siebie". Paula Ricoeurafilozofia człowieka

Książka Adriany Warmbier jest obszerną i wnikliwą filozoficzną analizą współczesnego rozumienia podmiotowości, samopoznania i samorozumienia, które przedstawia Paul Ricoeur – jeden z najważniejszych filozofów XX w. Wychodząc od badań dotyczących narodzin nowożytnego paradygmatu myślenia o podmiocie (jego przekształceń i załamania), autorka ukazuje konsekwentne poszukiwanie przez Ricoeura nowego zróżnicowanego języka opisu ontologii bytu ludzkiego. W tym celu szczegółowo omawia m.in. nieznane polskiemu czytelnikowi wczesne dzieło francuskiego filozofa poświęcone strukturom woli i jej uwarunkowaniom oraz wydane pośmiertnie, nietłumaczone na język polski jego liczne teksty. Analizując wewnętrzne przekształcenia stosowanego przez Ricoeura filozoficznego aparatu pojęciowego, autorka nawiązuje do innych współczesnych perspektyw uchwytywania podmiotowości i wskazuje, na ile koncepcja Ricoeura stanowi propozycję lepszego rozumienia najważniejszych zagadnień antropologiczno-etycznych.

Spis treści

PODZIĘKOWANIA

WPROWADZENIE

SPÓR O PODMIOT W FILOZOFII

Podmiot na ławie oskarżonych. Treść pojęcia i jego krytyka

Monadyczność, relacyjność i podmiot otwartej dialektyki

Uwagi o metodzie

Droga formowania się dialektycznej koncepcji podmiotu w filozofii Ricoeura

CZĘŚĆ PIERWSZA

MIĘDZY NATURĄ A WOLNOŚCIĄ. LOGIKA UWARUNKOWANIA

1. Filozofie podmiotu i hermeneutyka siebie

Pewność cogito i refleksja jako „poświadczenie”

Kartezjańsko-kantowski ideał autonomii wobec dziejowej natury doświadczenia i Spinozjańskiego conatus

2. Wychodząc od fenomenologii woli. To, co zależne od własnej woli, i to, co od niej niezależne

3. Doświadczenie skończoności bycia i przekroczenie

Człowiek ułomny i zagadnienie winy

Charakter jako skończone otwarcie mojej egzystencji

Kategoria nieświadomego i nieprzejrzystość życia psychicznego. Między Kartezjuszem, Freudem i Husserlem

4. Zadanie „stawania-się-świadomym”. Archeologia podmiotu i Heglowska teleologia sensu

CZĘŚĆ DRUGA

PODMIOT, JĘZYK I TEKST. SAMOROZUMIENIE JAKO NARRACJA I NIESKOŃCZONOŚĆ SENSU

1. Rozumienie siebie i mediacje semiotyczno-semantyczne

Między Diltheyowską psychologizacją rozumienia a Husserlowską koncepcją znaczenia. W stronę fenomenologii hermeneutycznej

Od fikcji literackiej do tożsamości narracyjnej

2. Podmiotowość zawarta w mowie – zdolność do ustanawiania siebie jako podmiotu mówiącego

Refleksyjność a teoria identyfikującego odniesienia i samooznaczanie się

Intersubiektywność zawarta w mowie

CZĘŚĆ TRZECIA

ETYCZNE OKREŚLENIE BYCIA SOBĄ. PAMIĘĆ, TOŻSAMOŚĆ I INNY

1. Aporie czasowości i problem tożsamości osobowej. Od Locke’a i Hume’a do sporu z Parfitem

2. Etyczno-moralne projekty tożsamościowe

Obietnica jako normatywny wzorzec zachowania siebie w czasie

Narracyjna jedność życia i dążenie do „życia dobrego”

Pamięć jednostki i pamięć wspólnoty. Problem rozpoznania przeszłości w rozpoznaniu siebie

3. Fenomenologia innego i jej reinterpretacje. „Poszanowanie siebie” (l’estime de soi) a metafizyka odpowiedzialności Lévinasa

ZAKOŃCZENIE

BIBLIOGRAFIA

INDEKS NAZWISK

SUMMARY