Ludzie i rzeczy. Rzeczy a ludzie

Świat wokół nas wypełniony jest rzeczami. Przedmioty towarzyszą człowiekowi od samego początku. Odwieczne współistnienie ludzi i rzeczy wytworzyło trwałe i wielopoziomowe, wręcz strukturalne formy relacji. Właśnie o tych relacjach człowieka z rzeczami
i rzeczy z ludźmi jest ta książka. Żyjemy w świecie rzeczywistym,
i aby go stworzyć, potrzebowaliśmy prócz idei również narzędzi.

Obecność różnych przedmiotów wokół nas jest tak oczywista
i codzienna, że rzadko się nad nią zastanawiamy. Stworzyliśmy rzeczy, aby czuć się  bezpiecznie, żyć wygodnie i praktycznie. Część otaczającego nas świata przedmiotów traktujemy przedmiotowo, wręcz utylitarnie. Z wybranymi rzeczami nawiązujemy kontakt emocjonalny, inne są dla nas godne podziwu, fascynują nas,  a jeszcze inne budzą w nas lęk lub wstręt. Zakorzenieni dzięki rzeczom w przeszłości potrafimy odczytywać wspólną historię i budować naszą tożsamość. Ciągle tworzymy nowe przedmioty, by obłaskawić przyszłość gdzieś na futurystycznym, technologicznym horyzoncie. Kreując nowe rzecz/przedmioty nie myślimy tylko o ich funkcjonalności
i estetyce, ale również o tym,  jak zaistnieją w przestrzeni wśród ludzi i innych rzeczy. Wiele przedmiotów takich jak narzędzia pracy, instrumenty muzyczne, pędzle czy dłuta artystów są nie tylko przedłużeniem naszego ciała, ale i duszy. Uwalniają naszą inwencję i pozwalają realizować wizje.

O formach obecności rzeczy wśród nas, o ich roli, funkcji
i znaczeniu starałem się napisać w czterech częściach tej książki. Dwie pierwsze są oparte na analizie, całkiem już bogatej, literatury przedmiotu i własnych badaniach. Dwie kolejne mają lżejszą konstrukcję bazującą na refleksji antropologicznej i zostały przedstawione w formie krótkich esejów.

Spis treści

Wstęp

Część 1

O tym, co nauka sądzi o rzeczach

Kultura materialna jako podstawa antropologii rzeczy

Pojmowanie rzeczy w wybranych koncepcjach antropologicznych

Co filozofia sądzi o rzeczach?

Rzeczy we współczesnej humanistyce

Część 2

O tym, czym jest wymiana kula, dar i instytucja potlaczu

Bronisław Malinowski o wymianie kula

Marcel Mauss o darze

Szczególny przykład darów - dary grobowe

Instytucja potlaczu

Cześć 3

Ludzie i rzeczy

O tym, dlaczego przedmioty wędrują, i czym jest drugie życie rzeczy

Wędrujące przedmioty i drugie życie rzeczy

Francuskie vide-greniers i braderie

Kolekcjonerstwo czy zbieractwo

Recycling, upcykling a konsumpcjonizm

Cześć 4

Rzeczy a ludzie

O tym, jak rzeczy wpływają na ludzi

Przedmioty magiczne w bajkach i baśniach

Co mówią maski

Krzesło filozofów

Syllogomania. Rzeczy mogą nas (z)niszczyć

Zakończenie