Teorie ideologii na przecięciu marksizmu i psychoanalizy

„Teoria ideologii to publikacja, w której dokonano nie tylko świetnej prezentacji sporów dotyczących rozumienia ideologii i ideologiczności, lecz także systematycznie przedstawiono, czym jest ideologia rozumiana nie potocznie (jako zestaw przekonań i opinii), ale technicznie, a więc jako symboliczno-wyobrażeniowy stelaż podmiotowości. Taka jest bowiem właściwa stawka sporu o ideologię, którą to stawkę autor precyzyjnie w swojej książce prezentuje: nie chodzi o słuszność takiego lub innego światopoglądu politycznego bądź zbioru opinii na temat społeczeństwa czy gospodarki, ale o sam mechanizm sprawiający, że jesteśmy podmiotami o określonym sposobie funkcjonowania”.

Dr hab. Jan Sowa

Krzysztof Świrek bada sposób konstrukcji pojęcia ideologii na przecięciu dwóch głównych języków zarówno dwudziestowiecznej, jak i współczesnej myśli humanistycznej: marksizmu i psychoanalizy, a skupia się przy tym na analizie prac Louisa Althussera, Frederica Jamesona i Slavoja Žižka. Materiał teoretyczny nie został jednak pozbawiony odniesień do rzeczywistości społecznej czy politycznej, co sprawia, że po Teorie ideologii powinni sięgnąć nie tylko ci czytelnicy, którym potrzebna jest wiedza akademicka z zakresu nauk politycznych, socjologii czy filozofii, lecz także, a może przede wszystkim ci, którzy odczuwają brak narzędzi interpretacyjnych do rozumienia współczesnego życia społeczno-politycznego oraz jego przemian.

Książka Krzysztofa Świrka pomimo imponującej bibliografii (chylę czoła przed erudycją autora) nie jest bynajmniej scholastyczną rozprawą z zakresu historii idei czy samej tylko analizy pojęć. Mamy raczej do czynienia z rozprawą odnoszącą analizowany materiał teoretyczny do realiów społecznych i wydarzeń politycznych tak współczesnych, jak i historycznych […]. […] Teoretyczne spory i dylematy są w niej odniesione do takich kwestii jak masakra w Columbine, kult pracy, kapitalizm narodowy (czyli tzw. patriotyzm gospodarczy), rola państwa opiekuńczego w moderowaniu politycznych ekstremizmów, kryzys zadłużenia czy realia życia codziennego w późnym kapitalizmie działającym zgodnie z modelem 24/7. Umiejętność takiego łączenia pojęciowego wyrafinowania i empirycznej adekwatności jest zdolnością bardzo rzadką i boleśnie nieobecną we współczesnym polskim życiu intelektualnym

Dr hab. Jan Sowa