Przemiany osadnictwa i środowiska przyrodniczego Poznania i okolic od schyłku starożytności do lokacji miasta

Książka jest pierwszym tomem serii monografii naukowych, dotyczących ekologii historycznej obszaru obecnego miasta Poznania i jego okolic, który przygotowany został przez specjalistów z zakresu nauk historycznych i geograficznych. W książce podjęto próbę przedstawienia wyników zintegrowanych studiów łączących problematykę przemian osadnictwa pradziejowego i średniowiecznego na terenie Poznania z uwarunkowaniami środowiska przyrodniczego.

Wykorzystane zostały informacje z niezależnych od siebie źródeł archeologicznych i geograficznych, poddane analizom przestrzennym z zastosowaniem współczesnych technik geoinformacyjnych, wsparte nowszymi ustaleniami chronologicznymi z użyciem akceleratorowych datowań radiowęglowych i metod dendrochronologicznych. Szczególną uwagę skoncentrowano na okresach przełomu starożytności i średniowiecza, starszych faz wczesnego średniowiecza oraz faz tzw. młodszych, w tym ostatnim przypadku tożsamych z funkcjonowaniem zespołu osadniczo-grodowego na poznańskim Ostrowie. Zakres chronologiczny studiów wyznacza „moment” lokacji miasta Poznania na lewym brzegu Warty około połowy XIII w. Kwestią przewodnią opracowania jest dyskusja nad środowiskowymi aspektami lokalizacji osadnictwa i jego rozwoju gospodarczego, wiodącego do powstania miasta uzyskującego rangę głównego ośrodka Wielkopolski. W pracy podkreślono wagę procesu kształtowania krajobrazu kulturowego, jego lokalnej specyfiki, dostarczając wskazań dla ochrony dziedzictwa przyrodniczo-kulturowego.

Spis treści

O serii „Ekologia Historyczna Poznania”

Mirosław Makohonienko, Michał Kara: Rozwój wczesnomiejskich założeń środkowej Wielkopolski – środowisko i gospodarka miasta Poznania rekonstruowana na podstawie archiwów kopalnych. Zarys problematyki

Iwona Hildebrandt-Radke: Środowisko geograficzne Poznania

Andrzej Michałowski, Milena Teska: Przemiany osadnictwa z młodszego okresu przedrzymskiego, okresu wpływów rzymskich i okresu wędrówek ludów na terenie obecnej aglomeracji miasta Poznania

Michał Kara: Relikty osadnictwa ze starszych faz wczesnego średniowiecza oraz przełomu faz starszych i młodszych (od około VI/VII do pierwszej połowy XI w.) z obszaru obecnej tzw. małej aglomeracji miasta Poznania. Próba zarysu przemian osadniczych według nowszych ustaleń archeologii 

Jarmila Kaczmarek: Przemiany osadnictwa wczesnośredniowiecznego na obszarze obecnej aglomeracji Poznania między połową XI a XIII/XIV w.

Artur Szałata, Mirosław Makohonienko, Jarosław Jasiewicz: Analiza przestrzenna rozmieszczenia dawnego osadnictwa na obszarze miasta Poznania w świetle źródeł archeologicznych

Jarmila Kaczmarek: Problematyka dawnej sieci wodnej Poznania postrzegana oczami archeologa

Tomasz Michalski, Mirosław Makohonienko, Michał Kara, Jarosław Jasiewicz: Poznań na tle wczesnośredniowiecznego osadnictwa grodowego obszaru Wielkopolski w kontekście uwarunkowań środowiskowych – studium geoinformacyjne 

Janusz Skoczylas: Wykorzystanie zasobów przyrody nieożywionej we wczesnośredniowiecznym Poznaniu i jego okolicach z perspektywy petroarcheologii

Mirosław Makohonienko, Michał Kara, Iwona Hildebrandt-Radke, Jarosław Jasiewicz, Barbara Antczak-Górka, Andrzej Michałowski: Środowiskowe uwarunkowania lokalizacji osadnictwa pra- i  protohistorycznego (głównie wczesnośredniowiecznego) na obszarze obecnego Poznania w świetle źródeł archeologicznych – dyskusja wybranych zagadnień