Kaukaz północny: religie, polityka, elity i bezpieczeństwo. Tom 11

[...] Bliższa analiza dziejów Kaukazu Północnego wskazuje, że chrystianizacja i islamizacja, a także rozpowszechnianie się innych religii od samego początku splatały się z polityką. Procesy te w zależności od kontekstów historycznych przebiegały w warunkach antagonizmów, konfliktów, wojen i starć zbrojnych, niekiedy tolerancji i dialogu. Szczególne piętno na historii regionu odcisnęła ekspansja rosyjska przebiegająca początkowo pod hasłami misji cywilizacyjnej i religijnej, a następnie sowietyzacja, której filarem była polityka antyreligijna. W okresie rozpadu ZSRR, odrodzenia narodowo-religijnego odżywały stare i pojawiały się nowe konflikty w republikach muzułmańskich regionu. Początkowo przebiegały one w warunkach polityzacji islamu, z czasem jednak nabierał tempa proces islamizacji polityki. W rezultacie konflikty religijne wysunęły się na pierwszy plan w życiu lokalnej ludności. Specyfika tych konfliktów w znaczącym stopniu implikowana jest rozłamem w islamie. Rozłam ten pogłębia m.in. specyfika polietniczna regionu oraz narastający kryzys dialogu pokoleniowego muzułmanów i ich elit polityczno-religijnych. Sygnalizowane problemy znajdują swoje rozwinięcie w niniejszej książce. Zawarte w niej badania nawiązują do uprzednich projektów naukowych poświęconych transformacji politycznej Kaukazu Północnego, których wyniki zostały przedstawione w publikacjach wydanych w serii edytorskiej "Władza - Elity - Przywództwo". Prezentowane studium stanowi kolejną odsłonę transformacji regionu, tym razem dotyczącą religii, polityki, elit religijno-politycznych i bezpieczeństwa. Ze względu na rolę islamu w regionie został w nich położony nacisk na kwestie związane z przenikaniem się tej religii z polityką, islamizacją życia politycznego, ekstremizmem i terroryzmem.
Z Wprowadzenia Tadeusza Bodio

[...]Religia i polityka to fascynujące zagadnienia zajmujące badaczy od dziesięcioleci. Religia i polityka - widziane zwłaszcza przez pryzmat kwestii etnicznych - to kompleks zagadnień, których doniosłość uwidacznia się niemal każdego dnia. Skomplikowane dzieje polityczne i społeczne, obfitujące i w wydarzenia heroiczne, i w przelaną krew, wywarły niezatarte piętno na strukturze religijnej Kaukazu Północnego. Okres totalitaryzmu radzieckiego ukształtował specyfikę tak polityki wyznaniowej państwa, jak i swoistości przeżywania religijności przez osoby i grupy społeczne. Tworzy to trudne dziedzictwo, z którym mierzyć się musi każdy związek wyznaniowy, każdy polityk, każdy obywatel. Zespół uczonych, kierowany przez prof. Tadeusza Bodio, podjął się niełatwego zadania przybliżenia problemów dotyczących religii, polityki, elit religijno-politycznych i bezpieczeństwa na Kaukazie Północnym w erze postradzieckiej - okresie gwałtownych przemian politycznych, ekonomicznych i społecznych w kontekście skomplikowanej gry mocarstw. Praca, zwłaszcza na gruncie europejskim, ma charakter unikalny. Skupienie w jednym tomie studiów uznanych specjalistów daje czytelnikowi możliwość poznania specyfiki zderzenia tradycji politycznej i modernizacji systemowej, przebudzenia religijnego jednych i postępującej sekularyzacji innych grup społecznych, swoistości sprzeczności i konfliktów międzyreligijnych. Ukazuje zarówno kwestię "polityzacji" religii, jak i "sakralizacji" polityki. Niniejszy tom studiów wpisuje się poniekąd w nowy nurt badawczy, zwany - słusznie lub nie - politologią religii. Jakkolwiek status teoretyczno-metodologiczny tej formuły badań politologicznych daleki jest od ostatecznych rozstrzygnięć, to przecież prezentowana praca wydaje się lekturą obowiązkową dla każdego zainteresowanego sprawami Wschodu ogólnie, a problematyką postradziecką w szczególności.
Z recenzji prof. dr. hab. Wojciecha Jakubowskiego - kierownika Zakładu Najnowszej Historii Politycznej Instytutu Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego