Nekros. Wprowadzenie do ontologii martwego ciała

Zagadnienie statusu martwego ciała i szczątków oraz sposobów postępowania z nimi staje się obecnie coraz ważniejszym tematem dyskusji i etycznych dylematów ze względu na wykorzystywanie ciała jako rezerwuaru organów i jako materiału biologicznego oraz na coraz bardziej wyrafinowane technologie umożliwiające przetwarzanie i wykorzystywanie materii organicznej. Duży wpływ na wzrost zainteresowania szczątkami mają także nasilające się problemy z zarządzaniem ciałami w przypadkach katastrof naturalnych, ataków terrorystycznych, masowych mordów i epidemii oraz w związku z „ruchami ekshumacyjnymi” i wykorzystaniem szczątków w celach politycznych. Zagadnieniami tymi zajmuje się szybko rozwijająca się transdyscyplina badań określana jako „studia martwego ciała” (dead body studies). Lokując się w ich ramach, Nekros określa je jako samodzielne i wielodziedzinowe pole badań i włącza do nauk o życiu i o Ziemi. Prowadzone badania zaplanowane zostały jako wkład w budowanie zorientowanej na przyszłość biohumanistyki, która proponowana jest jako uzupełnienie, ale i często jako sposób na przekroczenie podejść i teorii tworzonych w ramach humanistyki antropocentrycznej i interpretatywnej.

Nekros to książka o życiu. W budowaniu ontologii martwego ciała i szczątków Autorkę interesują nekrowitalizm, tj. możliwości czerpania życia z tego, co uważa się za martwe. Prowadzonym rozważaniom przyświecają następujące pytania badawcze: czy człowiek po śmierci w sensie organicznym pozostaje nadal człowiekiem, czy staje się rodzajem rzeczy? Kiedy człowiek przestaje być zdolny do rozpoznawania martwego ciała jako ludzkiego? Czym człowieczeństwo żywych różni się od człowieczeństwa martwych (jeżeli ci nadal uważani są za ludzi)? Czy ciału/szczątkom należy się szacunek ze względu na to, kim osoba była przed śmiercią, czy ze względu na samo ich istnienie jako śladu człowieka? Co szczątki rozpatrywane jako organiczne podmioty zbiorowe mogą powiedzieć na temat wielogatunkowej tożsamości, relacyjnej podmiotowości oraz „wspólnotowości” materii organicznej? Jak zmieniające się normy społeczne i kulturowe (w tym m.in. wzrastająca świadomość ekologiczna) wpływają na podejście do szczątków? Jakie są obecnie najpoważniejsze problemy dotyczące postępowania ze szczątkami i sposobami ich zachowania?

Książka podzielona została na dwie części: część pierwsza – Nekropolityka dotyczy sposobów postępowania ze szczątkami, które uwikłane zostają w doraźne interesy władzy i polityki (fenomen obozowego muzułmana, sprawa repatriacji szczątków Witkacego, kwestia relacji pomiędzy historią i prawem, dyskusja na temat ekshumacji w Jedwabnem); część druga – Eko-Nekro prezentuje ekologiczno-nekrologiczną perspektywę długiego trwania jako próbę upodmiotowienia szczątków i przydania im sprawczości (ekologia dekompozycji w przestrzeniach Zagłady, cmentarze protestanckie jako eko-ekumeny, biourny i grobowy kult drzew, vestigia jako ślady ofiar bomby atomowej w Hiroszimie, „diamenty pamięci” jako węglowe formy życia). W rozważaniach istotną rolę odgrywa teoria metamorfozy nekrotycznej (przekształcania ludzkich szczątków pod wpływem czynników naturalnych lub za pomocą technologii) i jej różne rodzaje (adherencja, dendryfikacja, humifikacja i krystalizacja), które książka identyfikuje i określa.