Batalia o człowieka Oświecenia. XVIII-wieczne czasopiśmiennictwo holenderskie jako zwierciadło epoki

Książka o próbach ulepszania ludzkości w burzliwym wieku XVIII. Dokumentuje ona realizację oświeceniowych reform, których pomysłodawcy dążyli do trudnego do osiągnięcia ideału. W idealistycznych refleksjach na temat przyszłości Niderlandów w państwie dominowała harmonia pomiędzy poszczególnymi stanami społecznymi, ludziom żyło się dostatnio, władza cieszyła się szacunkiem, a kultura była wyjątkowa w swojej oryginalności. Ten życzeniowy w istocie obraz kontrastował z odmienną rzeczywistością, pokazując trudności w realizacji owego „programu ulepszania człowieka”.

W batalii o człowieka Oświecenia aktywną rolę pełniła oświeceniowa prasa. Autor książki właśnie to medium wybiera do opisu epoki, zaznaczając poszczególne etapy drogi, którą oświeceniowi dziennikarze musieli przejść, aby osiągnąć zamierzony cel – było nim lepsze państwo i lepsze społeczeństwo. Poszukując w tekstach prasowych świadectwa batalii o ulepszanie człowieka Oświecenia, autor oferuje nowe spojrzenie na epokę. Jan Urbaniak przybliża czytelnikowi ciekawy wycinek historii Niderlandów przez pryzmat rzadko obecnej w rozważaniach naukowych tzw. prasy moralno-obyczajowej (prasy spektatorowej), której autorzy coraz bardziej świadomie zdawali sobie sprawę z siły oddziaływania słowa pisanego na losy państwa i społeczeństwa. Bez owej siły batalia o człowieka Oświecenia byłaby walką przegraną.