Romantyzm warszawski 1815-1864

„Książka Romantyzm warszawski 1815-1864" zrodziła sie z potrzeby ukazania specyfiki literatury i życia literackiego w miejscu, w którym rozgrywały się kluczowe dla Polaków wydarzenia polityczne za panowania Aleksandra I, Mikołaja I, pod władzą księcia Konstantego, bezwzględnego rusyfikatora, feldmarszałka Paskiewicza czy – w okresie powstania styczniowego – Aleksandra II.

Warto przypomnieć, że Warszawa była jednym z czołowych ośrodków romantyzmu „w kraju”, obok miast takich, jak Kraków czy Lwów. Te ostatnie, wchodzące w skład monarchii habsburskiej, cieszyły się znacznie większą swobodą i autonomią w sferze kultury. W Warszawie trudniej było tworzyć i publikować m.in. z uwagi na cenzurę, która po upadku powstania listopadowego oraz włączeniu Królestwa do państwa rosyjskiego stała się szczególnie surowa. Utwory Mickiewicza, Słowackiego i innych poetów emigracyjnych podejmujących niewygodną dla władz rosyjskich problematykę niepodległościową docierały do Królestwa Polskiego głównie dzięki pomysłowości kurierów umiejętnie omijających działania carskiego aparatu kontroli.

W tych warunkach w Warszawie tworzyły się specyficzne formy literatury operującej językiem ezopowym, naznaczonej melancholią czy nastrojami dekadenckimi. Nie tylko zresztą literatura, ale też obyczaje i style zachowań związanych z jej tworzeniem były w Warszawie osobliwe. Kształtowały je m.in. grupy artystyczne, takie jak Cyganeria Warszawska, której członkowie w sposób prowokacyjny – niechlujnym strojem, ekscentrycznym zachowaniem, dystansem do przygnębiającej popowstaniowej rzeczywistości – manifestowali romantyczny indywidualizm, a zarazem niezgodę na ograniczenia i represje, jakim administracja carska poddawała ludność miasta. Te i inne zjawiska wyróżniające stolicę Królestwa wśród pozostałych krajowych ośrodków literackich pozwalają mówić o specyficznym, odrębnym charakterze romantyzmu, który się tam rozwinął.”

Ze Słowa wstępnego (prof. Olaf Krysowki)

SPIS TREŚCI

Słowo wstępne (Olaf Krysowski)

I. SPORY O NOWĄ ESTETYKĘ
Tomasz Jędrzejewski, Spór klasyków z romantykami. Próba rewizji historycznoliterackiej

Mirosław Strzyżewski, Krytyka w poszukiwaniu nowoczesności (romantyczny przewrót w Warszawie 1825-1830)

Magdalena Bąk, Ani zwierciadło, ani lampa. Maurycy Mochnacki o istocie akty twórczego

Tomasz Jędrzejewski, Twórczość Adama Mickiewicza wobec literatury w prasie warszawskiej. Związki i nawiązania

Iwona Węgrzyn, Konserwatysta wobec wyzwań nowoczesnego rynku prasowego. „Dziennik warszawski” Henryka rzewuskiego

Olaf Krysowski, August Wilkoński, krytyk-humorysta

II. LITERATURA

Grzegorz Zając, O wolności, rozwadze, przemijaniu… Bajki Juliana Ursyna Niemcewicza z lat 1830-1831

Renata Majewska, Imaginarium śmierci w twórczości Romana Zmorskiego

Katarzyna Orzechowska, „I wszystkie struny trącam po kolei – prócz jednej struny, prócz struny wesela”. Ekscentryzm i smutek Seweryna Filleborna

III. ŻYCIE I OBYCZAJE

Jacek Lyszczyna, Romantycy w salonie Wincentego Krasińskiego

Danuta Dąbrowska, Paulina Wilkońska i warszawskie środowisko literackie w okresie międzypowstaniowym

Katarzyna Westermark, Poeta-urzędnik, Juliusz Słowacki w Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu w Warszawie (1829-1831)

Maria Makaruk, Warszawskie lata Antoniego Edwarda Odyńca

Anna Maria Dworak, „Bratobójcza rzeź” na ulicach Warszawy. Wydarzenia 15 sierpnia 1831 roku w świetle relacji pamiętnikarskich

Maria Olszewska, Warszawa przed powstaniem styczniowym, czyli o różnych projektach narodowych

Spis ilustracji

Bibliografia

Indeks osób