Poszukiwania, cierpienia i eksplozje. Dwanaście szkiców postromantycznych

Poszukiwania, cierpienia i eksplozje. Dwanaście szkiców postromantycznych to na pozór luźny zbiór studiów historycznoliterackich poświęconych wybranym zagadnieniom twórczości Juliusza Słowackiego, Adama Mickiewicza, Zygmunta Krasińskiego, polskich klasycystów początku XIX wieku i poetów drugiej generacji romantycznej czasu Wiosny Ludów. Sporo miejsca zajmują również dziewiętnasto-, dwudziestowieczne i najnowsze perypetie mesjanizmu i polskiego syndromu prześladowczego – od Jana Pawła Woronicza i Alojzego Felińskiego do Jarosława Marka Rymkiewicza i autorów „Magazynu Apokaliptycznego: 44/Czterdzieści i Cztery”. Studia, ułożone w trzy główne kręgi tematyczno-problemowe, dają wgląd w skomplikowane meandry romantycznej (polskiej) duchowości, literackie formy wyrazu zarówno dla indywidualnych lęków egzystencjalnych, jak i zbiorowych doświadczeń historycznych, traumatycznych klęsk i niezawinionych cierpień. Dają asumpt do – wpisanych w ramy dyskursu historycznoliterackiego – rozważań nad specyfiką polskiego losu rozbiorowego i porozbiorowego, badań nad literackimi ekspresjami gwałtownego lub ewolucyjnego biegu historii, dylematami tradycji i nowoczesności, „zachodniości” i peryferyjności. „Postromantyczność” zaproponowanych studiów wynika ze świadomości funkcjonowania paradygmatu romantycznego jako fenomenu transhistorycznego, składnika również naszej współczesności, korelatu przeżyć i lęków wieku XX i XXI. Książka należy do „tradycyjnej” historii literatury, skoncentrowanej na badaniu kontekstów, analizie warsztatu pisarskiego poety, odczytywaniu autografów, rekonstruowaniu sensów poetyckich. Z drugiej strony, dzięki zastosowaniu wielu kategorii historii idei, socjologii, antropologii kultury – pozwala lepiej zrozumieć tyleż tajniki warsztatu literackiego, co ciągle obecne, niekiedy jawne, niekiedy ukryte, kody symboliczne polskiej kultury. Nasze wspólne „poszukiwania, cierpienia i eksplozje”.