Słowa i gesty w komunikacji

 Książka stanowi wybór artykułów prof. dr hab. Jolanty Antas z lat 1981–2022, opublikowanych wcześniej w czasopismach naukowych oraz tomach zbiorowych. Zawiera prace podzielone na trzy rozdziały tematyczne, w których obrębie zamieszczono 13 artykułów w kolejności chronologicznej.

W rozdziale pierwszym: Wczesne badania znajdują się artykuły powstałe w pierwszych latach aktywności naukowej Autorki, także w ramach szerszych zbiorowych projektów badawczych. Artykuły Dystrybucja semantyczna niektórych terminów i pojęć filozoficznych na tle ich znaczeń potocznych oraz Charakterystyka ilościowa modulantów wskazują na prekursorską w owych latach na gruncie polskim świadomość astrukturalistycznej budowy kategorii leksykalnych, powiązania kategorii gramatycznych z semantyką oraz ogólnej złożoności problematyki semantyki leksykalnej. Trzeci tekst – Projekt metodologii badań relacji obraz–słowo w przekazie telewizyjnym – jest metodologicznym uzasadnieniem konieczności multimodalnego i całościowego spojrzenia na komunikację.

Rozdział drugi: Semantyka i pragmatyka językowa zawiera dwa teksty, które można uznać za programowe wystąpienia ukazujące zdecydowane i nowatorskie poglądy językoznawcze Jolanty Antas: Co zmieniło się w myśleniu o języku po strukturalizmie? oraz W poszukiwaniu jednostki mowy. Metodologiczne refleksje w obliczu nowego rozumienia języka. Trzy kolejne artykuły zawierają pogłębione rozważania na temat języka w użyciu i jego kontekstowych znaczeń, w tym kwestii pragmatyki grzeczności (Polskie zasady grzeczności), kłamstwa (O kłamstwie i zakłamaniu) oraz semantyki opartych na ironii i intertekstualności haseł wyrażających sprzeciw wobec sytuacji polityczno-społecznej w kraju (Kartonowe wojny słowne).

Rozdział trzeci: Badania nad gestami zawiera teksty dotyczące opisu i badania komunikacji niewerbalnej, przede wszystkim gestów. Zostały tu umieszczone dwa starsze artykuły postulujące konieczność włączenia badań nad gestami w obręb zainteresowań językoznawstwa i przybliżające ich zachodnią tradycję badawczą: Morfologia gestu. Rozważania metodologiczne oraz Gest, mowa a myśl. Trzy kolejne teksty to nowsze przykłady zastosowania wypracowanej przez Autorkę metodologii opisu i interpretacji tego systemu komunikacyjnego z wykorzystaniem osiągnięć nauk kognitywnych (w tym językoznawstwa kognitywnego): Mentalne ciało. Gesty jako znaki oswojonych pojęć, Gesty – obrazy pojęć i schematy myśli oraz Człowiek negujący. Multimodalne studium cielesnych wyrazów negacji towarzyszących mowie.

Ważnym wprowadzeniem do owego przekrojowego wyboru tekstów ukazujących zainteresowania badawcze ich Autorki jest tekst Elżbiety Muskat-Tabakowskiej prezentujący dorobek i drogę naukową Jolanty Antas. Uzupełnieniem tomu jest wykaz wszystkich publikacji Autorki oraz biogram.