Znaki (nie)pamięci. Teoria i praktyka upamiętniania w Polsce

W niniejszym tomie zaprezentowano zarówno teksty teoretyczne, jak i praktyczne studia przypadku przygotowane przez szesnastu autorów podejmujących z różnych perspektyw zagadnienie teorii i praktyki upamiętnienia w Polsce. Opracowania skupiają się przede wszystkim na relacji między pamięcią i niepamięcią z jednej strony oraz pamięcią i historią z drugiej. Recenzowana praca stanowi interesującą pozycję, ukazując omawianą problematykę z perspektywy badaczy reprezentujących różne dyscypliny badawcze, co stanowi jej największy walor naukowy i poznawczy.  Prof. dr hab. Andrzej Gąsiorowski  Najczęściej historię traktuje się jako domenę działalności ekspertów – historyków, zaś pamięć jako wytwór wspólnot pamięci. Ta ostatnia może obejmować pamięć rodzinną, czy komunikacyjną, jak i pamięć społeczności lokalnych, regionalnych czy narodowych. W tym drugim przypadku stanowi ona podstawę do kształtowania się tożsamości grupowej, ale może również być wykorzystywana do legitymizacji porządku politycznego. Wówczas często staje się polem walki ideologicznej. Już wstępny przegląd treści prezentowanej tutaj książki wskazuje na wielopłaszczyznowość zagadnień związanych z (nie)pamięcią zbiorową i jej znakami w przestrzeni. Poczynając od rozważań teoretycznych mających na celu określenie zakresu i pola działań po studia przypadku skupiające się na performatywnym wymiarze pamięci zbiorowej – na uczestnikach rytuałów pamięci od grup rekonstruktorskich, poprzez młodzież dbającą o miejsca pamięci i świadków historii po rowerzystów budujących tor dla rowerów górskich na Kopcu Powstania Warszawskiego. Innym – niezbędnym wymiarem badań nad pamięcią zbiorową jest badanie pamięci miejsc, a więc w wąskim znaczeniu tego terminu – historii upamiętnień w krajobrazie kulturowym kraju. Mamy nadzieję, że książka ta zainteresuje naukowców, studentów jak i pasjonatów interesujących się przeszłością i podchodzących do niej z wielu różnych perspektyw: historycznej, kulturoznawczej, antropologicznej, etnologicznej i socjologicznej. Spis treści: Wstęp Część I  - Teoria i definicje Upamiętnienie jako forma praktyki kulturowejWojciech BursztaPojęcia traumy i pseudopamięci w studiach pamięcioznawczychŁukasz Skoczylas Czy Zagłada jest naszą historią?Jolanta Ambrosewicz-Jacobs (Anty)pomniki jako przedstawienia (nie)pamięci w mieścieNatalia Krzyżanowska Rzeźba społeczna jako forma scalania zaburzonych przestrzeniŁukasz Strzelczyk „Mądra pamięć” czyli esej o zbliżeniu historii i pamięciTomasz CeranCzęść II – Studia przypadku: ludzie Pamięć, joga i górskie roweryJacek WajszczakCzy pamiętamy i jak pamiętamy? Zbrodnia w Karolewie (wrzesień-grudzień 1939) w pamięci bliskich ofiar i lokalnej społecznościIzabela MazanowskaKonfrontacja pamięci indywidualnej i społecznej z doświadczeniem miejsca pamięci i Muzeum Dulag 121 w Pruszkowie Agnieszka PragaResocjalizacja przez pamięć. Studium przypadku Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego w Kamionku Wielkim Wirginia Węglińska Niewidzialne uczynić widzialnym. Projekt „Stutthof. Nowy wymiar”Piotr Chruścielski Część III – Studia przypadku: miejsca „Stutthof oboczyć muszę…”. Pamięć o KL Stutthof w pierwszych latach po wyzwoleniu (1945-1949). Między pamięcią ocalonego a praktyka urzędnikaMarcin Owsiński Dzieje niepamięci. Powojenne losy byłego majątku w Chełmnie nad NeremAndrzej Grzegorczyk, Małgorzata Grzanka Polityka niepamiętania. Ślady Litzmannstadt Getto w powojennej historii łódzkich BałutBłażej Ciarkowski Żwirowisko – miejsce pamięci Polaków z Zaolzia. Studium przypadkuSylwia GrudzieńPark im. G. Manitiusa w Poznaniu: przemiany przestrzeni dawnych cmentarzy ewangelickich a odbiór społeczny „niespójnego” dziedzictwa kulturowegoJoanna Wałkowska Bibliografia Noty o autorach